JĘZYK POLSKI

Klasa III

WITOLD BOBIŃSKI 

Świat w słowach i obrazach - podręcznik do kształcenia literackiego i kulturowego dla klasy trzeciej gimnazjum

WSiP

Rok wydania 2001 wydanie pierwsze

 

ocena Stowarzyszenia "Otwarta Rzeczpospolita"

OPIS:

OPRACOWANIE DYDAKTYCZNE
"Świat..." jest kontynuacją podręcznika tego samego autora dla klasy drugiej gimnazjum. Podobnie jak poprzedni tom, charakteryzuje się wielostronnością opisu kultury, nie prezentuje gotowych rozwiązań i schematów, zachęca ucznia do dociekań i samodzielnej interpretacji. W autorskich komentarzach zawartych w każdym z działów podręcznika, podobnie jak w poprzednim tomie, prezentowane są poszczególne typy wypowiedzi artystycznej. Sposób prezentacji pozwala uczniom odnaleźć związek między działalnością artystyczną z otaczającą ich codziennością, jednocześnie zaś w twórczy sposób pomaga im zająć własne stanowisko wobec poszczególnych tekstów.

WOBEC STEREOTYPÓW - SPRAWNOŚCI KOMUNIKACYJNE
Podręcznik "Świat w słowach i obrazach" uczy dystansu wobec stereotypów na konkretnych przykładach.
Podobnie jak w poprzednim tomie potraktowane zostały tradycyjne wzorce bezkrytycznego patriotyzmu. W rozdziale dotyczącym "Pana Tadeusza", w zestawie autorskich pytań znajduje się na przykład dział "rzeczywistość-nierzeczywistość" - dotyczący arkadyjskiego mitu kształtującego opis szlacheckiego świata.
Bardzo cenny jest rozdział "Świat nie jest czarno-biały, czyli hipoteza i kontrargument" pomagający uczniowi w dostrzeganiu złożoności zjawisk, uczący wielostronnego, zrelatywizowanego rozumowania, zachęcający do brania pod uwagę - ale i twórczego konfrontowania - rozmaitych sprzecznych racji.
Bardzo interesująco dobrano też fragment "Ziela na kraterze" Melchiora Wańkowicza, który doskonale przełamuje stereotypy na temat szkolnictwa w zaborze rosyjskim wyniesione z lektury "Syzyfowych Prac". Fragment ten w dobitnie wskazuje na złożoność stosunków polsko-rosyjskich na przełomie wieków i może być pretekstem do bardzo owocnej dyskusji na temat związanych z tym stereotypów.
W podręczniku znajduje się także partia poświęcona mediom, będąca kontynuacją podobnej, zawartej w poprzednim tomie. Znajdujemy w niej ciekawy tekst "Świat w mediach - realny czy wykreowany?" prezentujący w prostym i dydaktycznym ujęciu mechanizm sprzężenia zwrotnego przekazu i przekaźnika.

INNOŚĆ I WSPÓŁISTNIENIE
W podręczniku tym można odczuć - podobnie jak w poprzednim tomie (choć w mniejszym stopniu) - pewien niedostatek treści bezpośrednio odnoszących się do problematyki inności etnicznej, rasowej i kulturowej. W dziale poświęconym reportażowi znajduje się co prawda, fragment "Wojny futbolowej" Ryszarda Kapuścińskiego, opisujący koszmar wojny domowej w Nigerii, w odautorskim zestawie zadań brak jednak jakichkolwiek odniesień do etnicznego podłoża tego krwawego konfliktu.
Godny uwagi jest także zawarty w podręczniku tekst Umberto Eco "Praca w weekend. Świętokradztwo!" lekkim stylem opisujący rozbieżność między praktyką a przykazaniami religijnymi, prócz tego zaś porównujący tradycję szabasu z chrześcijańską niedzielą. Dla ucznia tekst ten może być dowodem tego, że o kwestiach religijnych można pisać bez kaznodziejskiego zacięcia, z pozycji niezaangażowanej, a mimo to nie pozbawionej szacunku.
Ogólnie jednak kwestie religijne nie są w tym podręczniku podejmowane - autor zachowuje wobec nich neutralność, traktuje jako element prywatności ucznia. Przy omówieniu Biblii zwraca uwagę na mityczny charakter Starego Testamentu oraz obecność wpływów rozmaitych kultur Bliskiego Wschodu. Tak jak i w poprzednim tomie wyraźnie zaznaczony jest fakt odmiennego stosunku chrześcijan i Żydów do poszczególnych partii Biblii.

Opracował Witold Głowacki