Propozycje definicji ważniejszych pojęć związanych z obszarem działalności „Otwartej Rzeczpospolitej” (oprac. Marek Gumkowski)
Negatywna postawa wobec Żydów, na ogół łącząca emocje (antysemityzm jako irracjonalna namiętność) oraz elementy poznawcze (antysemityzm jako pseudoracjonalny światopogląd), której przejawami są: głoszenie różnych negatywnych opinii – o charakterze stereotypów -- na temat Żydów; przypisywanie Żydom roli sprawców najrozmaitszych niekorzystnych zjawisk społecznych; a także, choć niekoniecznie, zachowania o charakterze dyskryminacyjnym, czasami łączące się z użyciem przemocy (warunkowy charakter występowania tych ostatnich wynika z faktu, że antysemityzm może funkcjonować w zbiorowości, w której rzeczywistych Żydów praktycznie nie ma – czym różni się od ksenofobii).
Odmawianie niektórym grupom ludzi, wyodrębnionym na podstawie kryteriów rasowych lub etnicznych, tych praw społecznych, politycznych, ekonomicznych i innych, jakie mają pozostali członkowie danego społeczeństwa, a także dążenie do odebrania im takich praw.
Można mówić o
dyskryminacji bezpośredniej, kiedy to dana osoba - z powodu swego pochodzenia rasowego lub etnicznego - traktowana jest mniej korzystnie niż inna osoba w porównywalnej sytuacji;
dyskryminacji pośredniej, kiedy to pozornie neutralne postanowienie, kryterium lub praktyka stawia osoby o określonym pochodzeniu rasowym lub etnicznym w szczególnie niekorzystnej sytuacji w porównaniu z innymi osobami, chyba że takie postanowienie, kryterium lub praktyka są usprawiedliwione słusznym celem, a środki do osiągnięcia takiego celu są właściwe i konieczne.
Za dyskryminację uznaje się również polecenie dyskryminacji wobec osób ze względu na ich pochodzenie rasowe lub etniczne.
Lęk i wrogość żywione wobec obcych (najczęściej przedstawicieli innego narodu lub innej grupy etnicznej), mające charakter uogólniony -- co oznacza, że obiektem negatywnych emocji są nie tyle konkretne jednostki, z którymi osoba o ksenofobicznych poglądach wiąże jakieś swoje złe doświadczenia, ile wszyscy ludzie zaliczani przez nią do danej zbiorowości (w tym sensie można mówić o nieuzasadnionym charakterze takiej wrogości).
Sposób postępowania polegający na odmawianiu innym ludziom prawa do głoszenia poglądów, manifestowania postaw, a także do zachowań i praktyk, które – choć niesprzeczne z obowiązującym prawem i zasadami współżycia społecznego – różnią się od poglądów, postaw, zachowań i praktyk uznawanych za wyłącznie słuszne przez osobę nietolerancyjną; postępowanie takie przyjmuje różne formy dyskryminacji, a czasami wiąże się z użyciem przemocy.
RASIZM
Zespół poglądów, popieranych tendencyjnie dobieranymi, często pseudonaukowymi argumentami (odwołującymi się do fałszywie interpretowanych tez antropologii, socjologii, psychologii, historii kultury, genetyki itp.), wedle których rasy ludzkie dzielą się na „rasy wyższe” (wartościowsze) i „rasy niższe” (mniej wartościowe), a ich przedstawiciele dziedziczą w sposób konieczny nie tylko odpowiednie cechy fizyczne, ale też intelektualne, charakterologiczne, moralne itp. po przodkach; pogląd ten często wiąże się z lękiem przed krzyżowaniem się przedstawicieli różnych ras (konieczność zachowania „czystości rasowej”).