WYCHOWANIE WIELOKULTUROWE- SZUKAĆ PODOBIEŃSTW, SZANOWAĆ RÓŻNICE.
trzyletni program wychowawczy
mgr Ewa Klinger
PROGRAM WYCHOWAWCZY
Wychowanie wielokulturowe- szukać podobieństw, szanować różnice.
Mgr Ewa Klinger
Program jest w zgodzie z istniejącym programem wychowawczym szkoły, jej misją i wizją oraz oczywiście misją oświaty w Polsce: „ Nauczanie i wychowanie- respektując chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego przy równoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.”
Charakter tego programu jest ściśle związany z tradycją szkoły, do której przed wojną uczęszczali i harmonijnie współżyli uczniowie różnych wyznań, oraz moimi rozwijanymi od lat zainteresowaniami i wiedzą na temat różnych kultur i wyznań.
Program powstał dla klasy 1b 58 Gimnazjum przy LO im. Władysława IV w roku szkolnym 2002/2003 i przeznaczony jest do realizacji w czasie trzech lat nauki w naszej szkole. Do gimnazjum przyjmowana jest młodzież z Pragi Północ na podstawie konkursu świadectw i wyników egzaminu po szkole podstawowej, można więc stawiać jej wysokie wymagania i spodziewać dobrych wyników.
Celem tego programu jest uświadomienie młodzieży że w Polsce żyją ludzie różnych narodowości a Polacy wyznają różne religie. W toku nauczania uczniowie posiądą podstawową wiedzę na temat kultury i tradycji tych narodowości oraz o najważniejszych założeniach różnych religii. Zorientują się na czym polega polska tożsamość. Poznają pojęcie stereotypu i jego funkcjonowania a w wyniku tego harmonijnego współżycia z tymi, których kultura i wyznanie różni się od tego wyniesionego z domu. Młodzież nauczy się więc tolerancji i empatii i będzie mogła swobodnie funkcjonować w wielokulturowej i wieloreligijnej Europie.
W zakres programu wchodzą:
36 lekcji wychowawczych
wycieczki warszawskie do istniejących świątyń i nekropolii oraz do muzeów
spektakle i seanse związane z tematyką programu
wycieczki poza Warszawę oraz poza granice Polski
udział w Tygodniu Kultury - dorocznej imprezie szkolnej z udziałem zaproszonych gości reprezentujących różne kultury, wyznania, światopoglądy i zajmujące się zawodowo tematyką ogólnie pojętej wielokulturowości.
Wszystkie działania w ramach programu dotyczą zagadnień:
Polska krajem wielu narodowości, wyznań i kultur.
Świadomość własnej tożsamość
Pojęcie stereotypu i jego znaczenie w życiu.
Tolerancja.
Objaśnienia skrótów stosowanych w programie
WŚ- wycieczki w Warszawie- świątynie
WN- wycieczki w Warszawie- nekropolie
W- wykład
S- spektakle i seanse
I - inne
|
Co? |
Jak? |
Po co? |
||
Problematyka
|
Temat lekcji |
Metody i formy realizacji. |
Cele zajęć |
||
Polska krajem wielu narodowości, kultur i wyznań.
Polska krajem wielu narodowości, kultur i wyznań. (cd)
Polska krajem wielu narodowości, kultur i wyznań. (cd) |
Poznaję swoje najbliższe otoczenie. (szkoła, dom) (dwie godziny lekcyjne) WŚ- 2, 5, I- 1
|
Wycieczka wokół szkoły oraz wycieczka wokół domu. Uczniowie mają przygotowane pytania, które pomogą im stworzyć mapkę terenu wokół szkoły i domu z zaznaczeniem miejsc związanych z różnymi kulturami. |
Poprzez zapoznanie się z okolicami szkoły i domu uświadomienie faktu wielokulturowości Warszawy. |
||
Dzielę się moimi wrażeniami na temat mojego otoczenia z kolegami z klasy. (jedna lekcja) |
Wykonanie mapek otoczenia szkoły i domu. Praca w grupach i wystawka. |
Uświadomienie, że wielokulturowość jest naszym bogactwem oraz zrozumienie dlaczego wycieczki z Izraela zwiedzają naszą szkołę. |
|||
Historia naszej szkoły (dwie lekcje) |
Spotkanie z wieloletnim dyrektorem naszej szkoły i autorem monografii. |
Poprzez poznanie historii naszej szkoły uświadomienie, że możliwe jest harmonijne współżycie uczniów różnych wyznań i narodowości. |
|||
Zapoznanie się z monografią i praca z kopiami świadectw uczniów z okresu międzywojennego będącymi wyznawcami religii rzymsko-katolickiej, protestanckiej, prawosławnej i mojżeszowej |
Umiejętność pracy z materiałami źródłowymi. |
||||
Poznajemy nasze mniejszości (trzy lekcje) WŚ- 5, 6, 7, 8, 9, 10 WN- 1, 2, 3 WM- 1, 2, 3 W- 1, 2, 5 WS- 2 |
Przygotowane przez uczniów prezentacje dotyczące: Białorusinów, Ukraińców, Niemców, Żydów i Romów, Greków, Turków, Wietnamczyków |
Dowiedzieć się jakimi językami posługują się mniejszości, jaką wyznają religię i jakie są ich niektóre zwyczaje. Poszerzyć słownictwo w tych dziedzinach. |
|||
Słuchanie muzyki i degustacja potraw naszych mniejszości. |
Pokazanie atrakcyjności innych kultur. |
||||
Dzieci uchodźców W- 7 |
Lektura życiorysów trójki dzieci z Kambodży, Sudanu i Bośni i debata na temat problemów dzieci uchodźców w państwie polskim. |
Zrozumieć słowo „uchodźca”, poznać elementy polskiego prawa dotyczącego uchodźców, uwrażliwić na problem zjawiska uchodźctwa we współczesnym świecie. Ćwiczenie umiejętności wczuwania się w sytuację innych ludzi. |
|||
Czy podoba ci się hasło „Polska dla Polaków”? |
Dyskusja i podsumowanie zagadnień związanych wielokulturowością naszego kraju. |
Umiejętność argumentacji i uporządkowanej dyskusji. Ćwiczenie empatii. |
|||
Przyjęcie wielokulturowe WM- 3 W- 7 WS- 2 |
Zaprojektowanie przyjęcia, na którym mieliby się bawić razem ludzie różnych narodowości. |
Umiejętność organizowania spotkań towarzyskich. Umiejętność komunikacji interpersonalnej. |
|||
Nasza tożsamość
Nasza tożsamość (cd)
Nasza tożsamość (cd)
|
Skąd przybyłem- moje korzenie WŚ- 4 |
Praca w grupach nad ciekawymi informacjami specyficznymi dla reprezentantów różnych rodzin miejsca urodzenia, imiona, zwyczaje przodków, niezwykłe wydarzenia z życia członków rodziny. Dla chętnych wykonanie swojego drzewka genealogicznego. Sporządzenie drzewka klasy. |
Poznanie korzeni kolegów i koleżanek, przełamywanie barier kulturowych. |
||
Wpływ ustroju komunistycznego na naszą tożsamość. WW- 3 |
Obejrzenie programu przygotowanego przez uczniów innego gimnazjum na temat sztuki socrealizmu. Wykorzystanie materiałów i wiadomości uzyskanych w czasie wykładu i zwiedzania wystawy „Stalinizm” i zwiedzania parku- muzeum komunizmu na Litwie. Dyskusja. |
Poprzez zapoznanie się z niedawną historią i sztuką państw bloku socjalistycznego uświadomienie sobie wpływu tego okresu na naszą tożsamość. |
|||
Kim naprawdę jestem. (dwie lekcje) W- 5, 6 |
Przedstawienie tekstu „Niedźwiedź, którego nie było”. Ankieta i dyskusja |
Zrozumienie, że w oczach innych obraz naszej osoby jest złożony. Zrozumienie, że każdy z nas pełni w życiu wiele ról. Uświadomienie, że mamy wpływ na kształtowanie własnej tożsamości. |
|||
Wyobraź sobie... (Spotkanie z przedstawicielami różnych narodowości i religii) |
Mini scenki związane ze spotkaniami ludzi innych narodowości i religii na wakacjach, w pociągu, w sytuacjach towarzyskich. Tworzenie listy reakcji. |
Lepiej zrozumieć siebie i swoje potrzeby. Ćwiczenie dramy. |
|||
Ojczyzna (dwie lekcje) W- 6 |
Lekcja za pomocą stacji. Wykonanie kolażu pod tytułem „Ojczyzna”. Tekst H. Grynberga „Ojczyzna”. |
Pogłębienie pojęcia patriotyzmu. Lepsze zrozumienie swojego stosunku do Polski. Umiejętność wykonania kolażu. |
|||
Godność |
Wspólne dojście metodami aktywnymi do istoty pojęcia godność. |
Uświadomienie sobie jakie emocje pojawiają się w momencie poniżania naszej godności. |
|||
Powszechna Deklaracja Praw Człowieka oraz Konwencja o Prawach Dziecka |
Praca na tekstami w grupach i dyskusja. |
Uświadomienie, że Powszechna Deklaracja Praw Człowieka oraz Konwencja o Prawach Dziecka oparta jest na uniwersalnym pojęciu „godność”. Umiejętność czytania dokumentów i uświadomienie sobie istnienia wspólnych wartości. |
|||
Stereotypy
|
Stereotyp społeczny W- 1, 4, 5, 6 |
Wykład i dyskusja na temat stereotypu z prof. Pawłem Śpiewakiem (lub innym specjalistą) Przybliżenie pojęcia stereotypu na postawie stereotypu kobiety |
Zrozumieć pojęcie stereotypu. |
||
Przeciwko uprzedzeniom i stereotypom (dwie lekcje) |
Gra autorska- „Rzeczpospolita wielu narodów”- burza mózgów i podsumowanie. Wypełnianie tabelki z cechami różnych narodowości. Wypełnianie tabelki z cechami różnych profesji i mini test wiadomości dotyczących stereotypów. |
Zrozumienie jak funkcjonują stereotypy i uprzedzenia. Uświadomienie sobie, że często wydajemy pochopne sądy. |
|||
Deprecjacja i dyskryminacja |
Identyfikowanie barier komunikacyjnych, które tworzy stereotyp |
Uświadomienie, że posługiwanie się sądami dotyczącymi religii i narodowości może być dyskryminujące |
|||
Empatia |
Kaseta video. Tworzenie tabelki „Sytuacje- uczucia”, lis otwarty do naszych byłych i obecnych sąsiadów. |
Zrozumienie pojęcia empatii i sposobów jej rozwijania. |
|||
Stereotypy (cd)
|
Jak dyskutować z „innym” |
Mini scenki, mini wykład dotyczący asertywności. Podstawowe zasady mówienia o sobie i o innych. |
Poznanie wzorów komunikacyjnych sprzyjających rozumieniu się mimo różnic. |
||
Czy ci do śmiechu? (dwie lekcji) |
Testy Kołakowskiego i Miłosza związane ze śmiechem i spotkanie z psychologiem. Dowcipy o innych narodowościach i dowcipy o Polakach. |
Uświadomienie sobie faktu, że to co nas śmieszy innych może boleć. |
|||
Tolerancja |
Inny nie znaczy gorszy (wycieczki poza Warszawę) WŚ- 6 WW- 2 |
Dyskusja na temat postaw nietolerancyjnych. Wykład i dyskusja na temat pojęcia tolerancji p. Magdaleny Środy lub innego etyka. Mini scenki. |
Zrozumienie pojęcia tolerancji, zrozumienie przyczyn postaw nietolerancyjnych i krzywd jakie mogą wyrządzić. Wyjaśnienie, że tolerancja nie oznacza zgody na to, aby inni istnieli, ale na to, by żyli blisko nas. |
||
Słowniczek wyrazów związanych z tolerancją. |
Analiza tekstów pomocniczych i dokumentów. Konstrukcja słowniczka. |
Poszerzenie słownictwa i kształcenie umiejętności formułowania myśli. |
|||
Tolerancja- cecha prawdziwej demokracji. |
Mini prezentacje uczniowskie na temat demokracji i tolerancji. Dyskusja podsumowująca. |
Uświadomienie dlaczego tolerancja jest jedną z najważniejszych cech demokracji. |
|||
Nietolerancja przyczyną współczesnych konfliktów światowych. |
Wycinki z prasy, dyskusja i kolaż. Praca w grupach. |
Zrozumienie pojęcia „fanatyzm” i identyfikacja zachowań fanatycznych. |
|||
Po zrealizowaniu programu proponuję przeprowadzenie
następujących zajęć. Celem tego spotkania jest pokazanie młodzieży, że
pomimo wielu różnic istnieje między nami wiele podobieństw, które pozwoliły
na nawiązanie bliskich więzi. Siadamy w kręgu. Każdy uczeń w stosunku
do każdego swojego kolegi odpowiada na następujące pytania: Za co cię
lubię? Co ci zawdzięczam? Zajęcia trwają dość długo, bo po trzech latach
wspólnej pracy młodzież ma bardzo wiele do powiedzenia na ten temat.
Po zakończeniu wypowiedzi każdy z uczestników (w tym nauczyciel) czuje
się dowartościowany i w jakiś sposób ważny i akceptowany przez grupę. |
W tramwaju- studium przypadku (dwie lekcje) |
Opowiadania na temat sytuacji, w których nastąpiły zachowania nietolerancyjne. Mini scenki. (współpraca z polonistą) |
Uświadomienie, że brak reakcji na zachowania nietolerancyjne oznacza ich często akceptację. Uczenie się zachowań w trudnych sytuacjach. Studium przypadku- przedstawienie. |
||
Tolerancja a samorządność |
Spotkanie z zaproszonym gościem z samorządu terytorialnego na temat- "Demokracja i tolerancja w środowisku lokalnym” |
Uświadomienie, że problemy tolerancji są obecne w rzeczywistości społecznej i politycznej. |
Wycieczki w Warszawie:
Katedra św. Jana.
Katedra św. Floriana
Najstarszy kościół na Pradze- pod wezwaniem Matki Boskiej Loretańskiej.
Kościół w Wesołej
Cerkiew prawosławna św. Marii Magdaleny na Pradze.
Cerkiew prawosławna z freskami Jerzego Nowosielskiego na Woli.
Kościół augsbursko-protestancki (luterański)
Kościół protestancki (kalwiński)
Synagoga Nożyków (lekcja i uczestniczenie w liturgii początku szabatu)
Meczet.
Protestancka
Żydowska
Prawosławna
Muzeum Azji i Pacyfiku
Historyczne Muzeum Żydowskie
Muzeum Etnograficzne
Retrospektywna wystawa malarstwa Jerzego Nowosielskiego
Ikony, freski i wystrój cerkwi- wystawa malarstwa Jerzego Nowosielskiego.
Wystawa Karty- stalinizm
Inne w zależności od możliwości.
Biblioteka przy kościele reformowanym (pierwsza biblia w języku polskim- polskie piśmiennictwo protestanckie- Mikołaj Rej)
Wykład o islamie w Muzeum Azji i Pacyfiku.
Spotkanie z prof. W. Kuleszą, wice prezesem IPN.
Spotkanie z prof. Sz. Waissem ambasadorem Izraela.
Spotkanie z prof. J. Jadackim - co to znaczy być Polakiem.
Spotkanie z dziennikarzem W. Jagielskim.
Spotkania z ciekawymi ludźmi w zależności od możliwości.
Film „Pianista”.
Opera „Skrzypek na dachu”.
Również inne filmy w zależności od możliwości.
1. Wilno- miasto wielu kultur
Tykociń, Hajnówka, Grabarka, Biała Podlaska, Szkoła malowania ikon.
„Biała szkoła” ( Piwniczna - Łemkowie, albo Kąty Rybackie - Prusacy)
Lwów
WŚ - wycieczki w Warszawie - świątynie
WN - wycieczki w Warszawie - nekropolie
WM - wycieczki w Warszawie - muzea
WW - wycieczki w Warszawie - wystawy
W - wykład
S - spektakle i seanse
inne
Bibliografia:
Dzieci Afryki- program edukacyjny pod patronatem MEN, CODN i Komisja Episkopatu Polski
Program Wychowawczy Szkoły
Mirosława Galczak, Elżbiecka Złowacka Jetter, Mariusz Paris. Jak konstruować Program Wychowawczy Szkoły. Rubikon, Kraków 201
Mróz L., Dzieje cyganów- Romów w Rzeczypospolitej XV-XVIII w.,wyd.” Dig”, Warszawa
Fuks M., Hoffman Z., M., Tomaszewski J., Żydzi Polscy-dziej i kultura, Wyd. „Interpress”, Warszawa 1982
Andersen A., Konstytucja na co dzień, Wyd. Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej 2000
Bauman Z., Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, tłum. E. Klekot, PUIW, Warszawa 2000
Benedyktowicz Z., Portrety „obcego”: od stereotypu do symbolu, Wydawnictwo UJ, Kraków 2000
Cała A., Węgrzynek H.,Zalewska G., Historia i kultura Żydów polskich, WsiP, Warszawa 2000
Edukacja regionalna. Poradnik dla nauczyciela, red. S. Bednarek, Wyd. CODN, Warszawa 2001
Ficowski J., Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje, Wyd. Interpress, Warszawa 1989
Hołówka J., Etyka w działaniu, Wyd. Prószyński S-ka, Warszawa 2002
Huntington S. P., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Wyd. Muza, Warszawa 1997
Inny- Obcy- Wróg. Swoi i obcy w świadomości młodzieży szkolnej i studenckiej, red. E. Nowicka, J. Nawrocki, Oficyna Naukowa, Warszawa 1996
Kołakowski L., Mini-wykłady o maxi sprawach, Seria druga, Znak Kraków 2001
Koszewska K., Tołwińska- Królikowska E., Szkolny program wychowawczy, Wyd. CODN, Warszawa 2001
Królikowski J., Projekt edukacyjny, materiały zespołów międzyprzedmiotowych, Wyd. CODN, Warszawa 2001
Mity i stereotypy w dziejach Polski, red. Tazbir, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1990
Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, red. Z. Staszczak, PWN, Warszawa- Poznań 1987
Słownik terminologii sztuk pięknych , ed. S. Kozakiewicz, Warszawa 1969
Tyszkiewicz J., Z historii Tatarów Polskich, 1794-1916, Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku, Pułtusk 1998
Patalas A., Gołębiewska D., Daulas K., Scenariusze lekcji do wychowania wielokuturowego, „Otwarta Rzeczpospolita 2002”
Wyjaśnienie skrótów na końcu i na początku tekstu