WYCHOWANIE WIELOKULTUROWE- SZUKAĆ PODOBIEŃSTW, SZANOWAĆ RÓŻNICE.

trzyletni program wychowawczy

mgr Ewa Klinger






PROGRAM WYCHOWAWCZY

Wychowanie wielokulturowe- szukać podobieństw, szanować różnice.

Mgr Ewa Klinger


Program jest w zgodzie z istniejącym programem wychowawczym szkoły, jej misją i wizją oraz oczywiście misją oświaty w Polsce: „ Nauczanie i wychowanie- respektując chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego przy równoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewnić każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotować go do wypełniania obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.”

Charakter tego programu jest ściśle związany z tradycją szkoły, do której przed wojną uczęszczali i harmonijnie współżyli uczniowie różnych wyznań, oraz moimi rozwijanymi od lat zainteresowaniami i wiedzą na temat różnych kultur i wyznań.

Program powstał dla klasy 1b 58 Gimnazjum przy LO im. Władysława IV w roku szkolnym 2002/2003 i przeznaczony jest do realizacji w czasie trzech lat nauki w naszej szkole. Do gimnazjum przyjmowana jest młodzież z Pragi Północ na podstawie konkursu świadectw i wyników egzaminu po szkole podstawowej, można więc stawiać jej wysokie wymagania i spodziewać dobrych wyników.

Celem tego programu jest uświadomienie młodzieży że w Polsce żyją ludzie różnych narodowości a Polacy wyznają różne religie. W toku nauczania uczniowie posiądą podstawową wiedzę na temat kultury i tradycji tych narodowości oraz o najważniejszych założeniach różnych religii. Zorientują się na czym polega polska tożsamość. Poznają pojęcie stereotypu i jego funkcjonowania a w wyniku tego harmonijnego współżycia z tymi, których kultura i wyznanie różni się od tego wyniesionego z domu. Młodzież nauczy się więc tolerancji i empatii i będzie mogła swobodnie funkcjonować w wielokulturowej i wieloreligijnej Europie.



W zakres programu wchodzą:

Wszystkie działania w ramach programu dotyczą zagadnień:


Objaśnienia skrótów stosowanych w programie

WŚ- wycieczki w Warszawie- świątynie

WN- wycieczki w Warszawie- nekropolie

W- wykład

S- spektakle i seanse

I - inne


Co?

Jak?

Po co?

Problematyka


Temat lekcji

Metody i formy realizacji.

Cele zajęć


Polska krajem wielu narodowości, kultur i wyznań.

















Polska krajem wielu narodowości, kultur i wyznań. (cd)





















Polska krajem wielu narodowości, kultur i wyznań. (cd)


Poznaję swoje najbliższe otoczenie. (szkoła, dom)

(dwie godziny lekcyjne)

WŚ- 2, 5,

I- 1



Wycieczka wokół szkoły oraz wycieczka wokół domu. Uczniowie mają przygotowane pytania, które pomogą im stworzyć mapkę terenu wokół szkoły i domu z zaznaczeniem miejsc związanych z różnymi kulturami.



Poprzez zapoznanie się z okolicami szkoły i domu uświadomienie faktu wielokulturowości Warszawy.

Dzielę się moimi wrażeniami na temat mojego otoczenia z kolegami z klasy. (jedna lekcja)

Wykonanie mapek otoczenia szkoły i domu. Praca w grupach i wystawka.

Uświadomienie, że wielokulturowość jest naszym bogactwem oraz zrozumienie dlaczego wycieczki z Izraela zwiedzają naszą szkołę.

Historia naszej szkoły (dwie lekcje)

Spotkanie z wieloletnim dyrektorem naszej szkoły i autorem monografii.

Poprzez poznanie historii naszej szkoły uświadomienie, że możliwe jest harmonijne współżycie uczniów różnych wyznań i narodowości.

Zapoznanie się z monografią i praca z kopiami świadectw uczniów z okresu międzywojennego będącymi wyznawcami religii rzymsko-katolickiej, protestanckiej, prawosławnej i mojżeszowej

Umiejętność pracy z materiałami źródłowymi.

Poznajemy nasze mniejszości (trzy lekcje)

WŚ- 5, 6, 7, 8, 9, 10

WN- 1, 2, 3

WM- 1, 2, 3

W- 1, 2, 5

WS- 2

Przygotowane przez uczniów prezentacje dotyczące: Białorusinów, Ukraińców, Niemców, Żydów i Romów, Greków, Turków, Wietnamczyków

Dowiedzieć się jakimi językami posługują się mniejszości, jaką wyznają religię i jakie są ich niektóre zwyczaje. Poszerzyć słownictwo w tych dziedzinach.

Słuchanie muzyki i degustacja potraw naszych mniejszości.

Pokazanie atrakcyjności innych kultur.

Dzieci uchodźców

W- 7

Lektura życiorysów trójki dzieci z Kambodży, Sudanu i Bośni i debata na temat problemów dzieci uchodźców w państwie polskim.

Zrozumieć słowo „uchodźca”, poznać elementy polskiego prawa dotyczącego uchodźców, uwrażliwić na problem zjawiska uchodźctwa we współczesnym świecie. Ćwiczenie umiejętności wczuwania się w sytuację innych ludzi.

Czy podoba ci się hasło „Polska dla Polaków”?

Dyskusja i podsumowanie zagadnień związanych wielokulturowością naszego kraju.

Umiejętność argumentacji i uporządkowanej dyskusji. Ćwiczenie empatii.

Przyjęcie wielokulturowe

WM- 3

W- 7

WS- 2

Zaprojektowanie przyjęcia, na którym mieliby się bawić razem ludzie różnych narodowości.

Umiejętność organizowania spotkań towarzyskich. Umiejętność komunikacji interpersonalnej.

Nasza tożsamość










Nasza tożsamość (cd)
































Nasza tożsamość (cd)








Skąd przybyłem- moje korzenie

WŚ- 4

Praca w grupach nad ciekawymi informacjami specyficznymi dla reprezentantów różnych rodzin miejsca urodzenia, imiona, zwyczaje przodków, niezwykłe wydarzenia z życia członków rodziny. Dla chętnych wykonanie swojego drzewka genealogicznego. Sporządzenie drzewka klasy.

Poznanie korzeni kolegów i koleżanek, przełamywanie barier kulturowych.

Wpływ ustroju komunistycznego na naszą tożsamość.

WW- 3

Obejrzenie programu przygotowanego przez uczniów innego gimnazjum na temat sztuki socrealizmu. Wykorzystanie materiałów i wiadomości uzyskanych w czasie wykładu i zwiedzania wystawy „Stalinizm” i zwiedzania parku- muzeum komunizmu na Litwie. Dyskusja.

Poprzez zapoznanie się z niedawną historią i sztuką państw bloku socjalistycznego uświadomienie sobie wpływu tego okresu na naszą tożsamość.

Kim naprawdę jestem. (dwie lekcje)

W- 5, 6

Przedstawienie tekstu „Niedźwiedź, którego nie było”. Ankieta i dyskusja

Zrozumienie, że w oczach innych obraz naszej osoby jest złożony. Zrozumienie, że każdy z nas pełni w życiu wiele ról. Uświadomienie, że mamy wpływ na kształtowanie własnej tożsamości.

Wyobraź sobie...

(Spotkanie z przedstawicielami różnych narodowości i religii)

Mini scenki związane ze spotkaniami ludzi innych narodowości i religii na wakacjach, w pociągu, w sytuacjach towarzyskich. Tworzenie listy reakcji.

Lepiej zrozumieć siebie i swoje potrzeby. Ćwiczenie dramy.

Ojczyzna (dwie lekcje)

W- 6

Lekcja za pomocą stacji. Wykonanie kolażu pod tytułem „Ojczyzna”. Tekst H. Grynberga „Ojczyzna”.

Pogłębienie pojęcia patriotyzmu. Lepsze zrozumienie swojego stosunku do Polski. Umiejętność wykonania kolażu.

Godność

Wspólne dojście metodami aktywnymi do istoty pojęcia godność.

Uświadomienie sobie jakie emocje pojawiają się w momencie poniżania naszej godności.

Powszechna Deklaracja Praw Człowieka oraz Konwencja o Prawach Dziecka

Praca na tekstami w grupach i dyskusja.

Uświadomienie, że Powszechna Deklaracja Praw Człowieka oraz Konwencja o Prawach Dziecka oparta jest na uniwersalnym pojęciu „godność”. Umiejętność czytania dokumentów i uświadomienie sobie istnienia wspólnych wartości.

Stereotypy


Stereotyp społeczny

W- 1, 4, 5, 6

Wykład i dyskusja na temat stereotypu z prof. Pawłem Śpiewakiem (lub innym specjalistą) Przybliżenie pojęcia stereotypu na postawie stereotypu kobiety

Zrozumieć pojęcie stereotypu.

Przeciwko uprzedzeniom i stereotypom (dwie lekcje)

Gra autorska- „Rzeczpospolita wielu narodów”- burza mózgów i podsumowanie. Wypełnianie tabelki z cechami różnych narodowości. Wypełnianie tabelki z cechami różnych profesji i mini test wiadomości dotyczących stereotypów.

Zrozumienie jak funkcjonują stereotypy i uprzedzenia. Uświadomienie sobie, że często wydajemy pochopne sądy.

Deprecjacja i dyskryminacja

Identyfikowanie barier komunikacyjnych, które tworzy stereotyp

Uświadomienie, że posługiwanie się sądami dotyczącymi religii i narodowości może być dyskryminujące

Empatia

Kaseta video. Tworzenie tabelki „Sytuacje- uczucia”, lis otwarty do naszych byłych i obecnych sąsiadów.

Zrozumienie pojęcia empatii i sposobów jej rozwijania.

Stereotypy (cd)


Jak dyskutować z „innym”

Mini scenki, mini wykład dotyczący asertywności. Podstawowe zasady mówienia o sobie i o innych.

Poznanie wzorów komunikacyjnych sprzyjających rozumieniu się mimo różnic.

Czy ci do śmiechu? (dwie lekcji)

Testy Kołakowskiego i Miłosza związane ze śmiechem i spotkanie z psychologiem. Dowcipy o innych narodowościach i dowcipy o Polakach.

Uświadomienie sobie faktu, że to co nas śmieszy innych może boleć.

Tolerancja

Inny nie znaczy gorszy

(wycieczki poza Warszawę)

WŚ- 6

WW- 2

Dyskusja na temat postaw nietolerancyjnych. Wykład i dyskusja na temat pojęcia tolerancji p. Magdaleny Środy lub innego etyka. Mini scenki.

Zrozumienie pojęcia tolerancji, zrozumienie przyczyn postaw nietolerancyjnych i krzywd jakie mogą wyrządzić. Wyjaśnienie, że tolerancja nie oznacza zgody na to, aby inni istnieli, ale na to, by żyli blisko nas.

Słowniczek wyrazów związanych z tolerancją.

Analiza tekstów pomocniczych i dokumentów. Konstrukcja słowniczka.

Poszerzenie słownictwa i kształcenie umiejętności formułowania myśli.

Tolerancja- cecha prawdziwej demokracji.

Mini prezentacje uczniowskie na temat demokracji i tolerancji. Dyskusja podsumowująca.

Uświadomienie dlaczego tolerancja jest jedną z najważniejszych cech demokracji.

Nietolerancja przyczyną współczesnych konfliktów światowych.

Wycinki z prasy, dyskusja i kolaż. Praca w grupach.

Zrozumienie pojęcia „fanatyzm” i identyfikacja zachowań fanatycznych.

Po zrealizowaniu programu proponuję przeprowadzenie następujących zajęć. Celem tego spotkania jest pokazanie młodzieży, że pomimo wielu różnic istnieje między nami wiele podobieństw, które pozwoliły na nawiązanie bliskich więzi. Siadamy w kręgu. Każdy uczeń w stosunku do każdego swojego kolegi odpowiada na następujące pytania: Za co cię lubię? Co ci zawdzięczam? Zajęcia trwają dość długo, bo po trzech latach wspólnej pracy młodzież ma bardzo wiele do powiedzenia na ten temat. Po zakończeniu wypowiedzi każdy z uczestników (w tym nauczyciel) czuje się dowartościowany i w jakiś sposób ważny i akceptowany przez grupę.

Tolerancja (cd)

W tramwaju- studium przypadku (dwie lekcje)

Opowiadania na temat sytuacji, w których nastąpiły zachowania nietolerancyjne. Mini scenki. (współpraca z polonistą)

Uświadomienie, że brak reakcji na zachowania nietolerancyjne oznacza ich często akceptację. Uczenie się zachowań w trudnych sytuacjach. Studium przypadku- przedstawienie.

Tolerancja a samorządność

Spotkanie z zaproszonym gościem z samorządu terytorialnego na temat- "Demokracja i tolerancja w środowisku lokalnym”

Uświadomienie, że problemy tolerancji są obecne w rzeczywistości społecznej i politycznej.


Wycieczki w Warszawie:


I. Świątynie

  1. Katedra św. Jana.

  2. Katedra św. Floriana

  3. Najstarszy kościół na Pradze- pod wezwaniem Matki Boskiej Loretańskiej.

  4. Kościół w Wesołej

  5. Cerkiew prawosławna św. Marii Magdaleny na Pradze.

  6. Cerkiew prawosławna z freskami Jerzego Nowosielskiego na Woli.

  7. Kościół augsbursko-protestancki (luterański)

  8. Kościół protestancki (kalwiński)

  9. Synagoga Nożyków (lekcja i uczestniczenie w liturgii początku szabatu)

  10. Meczet.


II. Nekropolie

  1. Protestancka

  2. Żydowska

  3. Prawosławna


III. Muzea

  1. Muzeum Azji i Pacyfiku

  2. Historyczne Muzeum Żydowskie

  3. Muzeum Etnograficzne


IV. Wystawy

  1. Retrospektywna wystawa malarstwa Jerzego Nowosielskiego

  2. Ikony, freski i wystrój cerkwi- wystawa malarstwa Jerzego Nowosielskiego.

  3. Wystawa Karty- stalinizm

Inne w zależności od możliwości.



Wykłady

(oprócz wymieniowych w tekście programu wykładów i spotkań)

  1. Biblioteka przy kościele reformowanym (pierwsza biblia w języku polskim- polskie piśmiennictwo protestanckie- Mikołaj Rej)

  2. Wykład o islamie w Muzeum Azji i Pacyfiku.

  3. Spotkanie z prof. W. Kuleszą, wice prezesem IPN.

  4. Spotkanie z prof. Sz. Waissem ambasadorem Izraela.

  5. Spotkanie z prof. J. Jadackim - co to znaczy być Polakiem.

  6. Spotkanie z dziennikarzem W. Jagielskim.

Spotkania z ciekawymi ludźmi w zależności od możliwości.


Spektakle i seanse

  1. Film „Pianista”.

  2. Opera „Skrzypek na dachu”.

Również inne filmy w zależności od możliwości.


Wycieczki poza Warszawę

1. Wilno- miasto wielu kultur

  1. Tykociń, Hajnówka, Grabarka, Biała Podlaska, Szkoła malowania ikon.

  1. „Biała szkoła” ( Piwniczna - Łemkowie, albo Kąty Rybackie - Prusacy)

  2. Lwów


WŚ - wycieczki w Warszawie - świątynie

WN - wycieczki w Warszawie - nekropolie

WM - wycieczki w Warszawie - muzea

WW - wycieczki w Warszawie - wystawy

W - wykład

S - spektakle i seanse

  1. inne


Bibliografia:

Dzieci Afryki- program edukacyjny pod patronatem MEN, CODN i Komisja Episkopatu Polski

Program Wychowawczy Szkoły

Mirosława Galczak, Elżbiecka Złowacka Jetter, Mariusz Paris. Jak konstruować Program Wychowawczy Szkoły. Rubikon, Kraków 201

Mróz L., Dzieje cyganów- Romów w Rzeczypospolitej XV-XVIII w.,wyd.” Dig”, Warszawa

Fuks M., Hoffman Z., M., Tomaszewski J., Żydzi Polscy-dziej i kultura, Wyd. „Interpress”, Warszawa 1982

Andersen A., Konstytucja na co dzień, Wyd. Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej 2000

Bauman Z., Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, tłum. E. Klekot, PUIW, Warszawa 2000

Benedyktowicz Z., Portrety „obcego”: od stereotypu do symbolu, Wydawnictwo UJ, Kraków 2000

Cała A., Węgrzynek H.,Zalewska G., Historia i kultura Żydów polskich, WsiP, Warszawa 2000

Edukacja regionalna. Poradnik dla nauczyciela, red. S. Bednarek, Wyd. CODN, Warszawa 2001

Ficowski J., Cyganie w Polsce. Dzieje i obyczaje, Wyd. Interpress, Warszawa 1989

Hołówka J., Etyka w działaniu, Wyd. Prószyński S-ka, Warszawa 2002

Huntington S. P., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Wyd. Muza, Warszawa 1997

Inny- Obcy- Wróg. Swoi i obcy w świadomości młodzieży szkolnej i studenckiej, red. E. Nowicka, J. Nawrocki, Oficyna Naukowa, Warszawa 1996

Kołakowski L., Mini-wykłady o maxi sprawach, Seria druga, Znak Kraków 2001

Koszewska K., Tołwińska- Królikowska E., Szkolny program wychowawczy, Wyd. CODN, Warszawa 2001

Królikowski J., Projekt edukacyjny, materiały zespołów międzyprzedmiotowych, Wyd. CODN, Warszawa 2001

Mity i stereotypy w dziejach Polski, red. Tazbir, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1990

Słownik etnologiczny. Terminy ogólne, red. Z. Staszczak, PWN, Warszawa- Poznań 1987

Słownik terminologii sztuk pięknych , ed. S. Kozakiewicz, Warszawa 1969

Tyszkiewicz J., Z historii Tatarów Polskich, 1794-1916, Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku, Pułtusk 1998

Patalas A., Gołębiewska D., Daulas K., Scenariusze lekcji do wychowania wielokuturowego, „Otwarta Rzeczpospolita 2002”


Wyjaśnienie skrótów na końcu i na początku tekstu